ဇိုမီး အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈ သမိုင္း (၁၈၉၈ - ၁၉၉၈)

ဇိုမီး အမ်ဳိးသား လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈ သမိုင္း (၁၈၉၈ - ၁၉၉၈)

====================

လူမ်ဳိး တစ္မ်ဳိး ဟူသည္ ငါတို ့ျပည္ ငါတို ့ေျမ ဟု ေၾကြးေက်ာ္၀င့္ၾကြားဖို ့ရန္ တိုင္းျပည္တစ္ခု ပိုင္ဆိုင္ဖို ့ ဆိုသည္မွာ အလြယ္တကူ ျဖစ္လာတတ္သည့္အရာမဟုတ္ေပ။ တိုင္းျပည္တစ္ခု ကို ပိုင္ဆိုင္ျပီးသူမ်ားကလည္း သူတို ့တိုင္းျပည္နဲ ့ပိုင္နက္နယ္ေျမ ကို ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးစြာျဖင့္ ရန္သူပတ္လည္၀ိုင္းရံ ေနသည့္ၾကားမွာပင္ တစ္လက္မမွ ဆုံးရႈံးမႈ မခံ အသက္ေပး ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ၾကစျမဲ ဆိုသည္မွာ ဧကန္အမွန္ပင္ ျဖစ္သည္။

ထိုကဲ့သို့ပင္ ကြ်ပ္တို ့၏ ဘိုးဘြားမိဘ မ်ဳိးဆက္အစဥ္အဆက္သည္လည္း မိမိတို ့တိုင္းျပည္ နဲ ့ပိုင္နက္နယ္နိ မိတ္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းဖို့ရန္အလို ့ငွာ ရန္သူအေပါင္းတို ့အေပၚတိုက္ပြဲ၀င္ၾက ရ သည္ ့အေၾကာင္းမ်ားစြာကို ေဖာ္ျပမွတ္တမ္းတင္ရန္ မ်ားစြာရွိပါသည္။

ဇိုဂမ္ (ခ်င္းျပည္) သို ့ က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ဖို ့ရန္ ၿဗိတိသ်ွစစ္သားမ်ား ခ်ီတက္လာခ်ိန္တြင္ ကြ်ႏ္ုပ္တို ့ ဘိုးဘြား မိဘမ်ားသည္ ရရာလက္နက္ကိုစြဲကိုင္ျပီး နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္စစ္သားမ်ားကို ခုခံတြန္းလွန္ခဲ့ၾက သကဲ့သို ့ နယ္ခ့်ဲ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္သို ့ဇိုဂမ္ က်ေရာက္ျပီးခ်ိန္မွ စျပီး အမိေျမေပၚမွ နယ္ခ့်ဲအဂၤလိပ္တို ့ကို တိုက္ထုတ္ႏိုင္ေရး ရည္မွန္းခ်က္ျဖင့္ နည္းလမ္းေပါင္းစုံျဖင့္ တတ္ႏိုင္သည့္ ဘက္က အစဥ္အျမဲ အားထုတ္ ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကပါသည္။

ထိုကဲ့သို ့ေသာ ေတာ္လွန္စစ္ပြဲမ်ား ေၾကာင့္ပင္ အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ့အစိုးရဆန္ ့က်င္ေတာ္လွန္ေရး ေၾကာင့္ ဖိႏွိပ္ ႏွိမ္နင္းခံရာမွ ပထမဆုံးဂုဏ္သတင္း ေက်ာ္ေဇာ ခဲ့ၾကသူမ်ားသည္ ပူထြမ္ေထာင္းနဲ ့သားျဖစ္သူတာန္ ေပါင္ဒါလ္၊ ပူကိုင္သြ နဲ ့ပူ ခိုင္ကမ္း တို ့ျဖစ္ၾကေပရာ ၁၈၉၈ ခုႏွစ္တြင္ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္တို ့၏ခံတပ္စခန္းျဖစ္သည့္ ကေနဒီ ေတာင္ထိပ္/ ဖုိဒ္၀ိုက္ ေခၚ ထြမ္းဗြမ္း စခန္း သိမ္း တိုက္ပြဲအတြင္း အဂၤလိပ္ နယ္ခ်ဲ ့တို ့၏ ဖမ္းဆီး ျဖင္းခံၾကရျပီး ပူထြမ္းေထာင္း ႏွင့္ သားျဖစ္သူ တာန္ ေပါင္ဒါလ္တို ့သားအဖကို ကင္းတပ္ ေထာင္သို ့ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ် ၾကရာမွ ေထာင္ထဲမွာပင္ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္စလုံး က်ဆုံးခဲ့ၾကပါသည္။

ပူကိုင္သြ နဲ ့ပူခိုင္ကမ္းတိ ့သည္ လည္း ေထာင္ဒဏ္ တစ္သက္တစ္ကြ်န္းခ်မွတ္စီရင္ျခင္းခံရျပီး ပူကိုင္သြ သည္ ျမင္းျခံ ေထာင္ သို ့လည္းေကာင္း ပူခိုင္ကမ္း သည္ ေ၀းလံလွသည့္ ပင္လယ္ရပ္ျခား အက္ဒမန္ ကြ်န္းသို့လည္းေကာင္း ပို ့့ေဆာင္ အက်ဥ္းခ် ခံခဲ့ ၾကရပါသည္။

ပထမကမာၻစစ္ အျပင္းထန္ဆုံးကာလ ျဖစ္သည့္ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္တြင္္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံအတြင္း ကုန္စည္သယ္ယူ ပို ့ေဆာင္ေရးအတြက္ ကူလီတပ္သားမ်ား အျဖစ္ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္အစိုးရ မွ ဇိုမီးစစ္သားသစ္ စုေဆာင္းလာခဲ့ၾက ရာ အိမ္ေထာင္တစ္ခုလ်င္ အသက္ ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ လူငယ္ တစ္ဦးစီကို အတင္းအဓမၼ ေကာက္ယူစုေဆာင္း လာခဲ့ၾကပါသည္။

ၿပင္သစ္ ႏိုင္ငံဆိုသည္မွာ အလြန္တရာမွ ေ၀းကြာသည့္ နည္းတူ တစ္ခါမွ မၾကားဖူးသည့္ အရပ္ေဒသျဖစ္သျဖင့္ ေသရြာသြားသည့္အလား ျပန္လမ္းမရွိသည့္အရပ္ဟု ယုံၾကည္ ၾကသျဖင့္ မည္သည့္ဇိုမီးမွ လိုက္ပါရန္ အလိုဆႏၵမရွိၾကသျဖင့္ အန္တုေတာ္လွန္ခဲ့ၾကပါ သည္။ အဆိုပါ အန္တု ေတာ္လွန္ေရးတြင္ အဓိက ဦးေဆာင္သည့္ ပူငုလ္ဘူလ္ ကို နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္တို ့က မတရားဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္ ခဲ့ယုံျဖင့္ ေက်နပ္ႏွစ္ သိမ့္ ့ျခင္းမရွိႏိုင္ၾကသျဖင့္ ညဥ္းဆဲသတ္ ျဖတ္ခဲ့ၾကျပီး က်န္ရစ္သည့္ အေလာင္းကိုပါ အပိုင္းပိုင္း ျဖတ္ေတာက္ ၍ တဲဒိမ္နယ္ အတြင္း အိမ္တိုင္းအႏွံ ့တြင္ျဖန္ ့ေ၀ၾကျခင္းျဖင့္ ဇိုမီးတို ့ကို ျခိမ္းေျခာက္သည္ ့ နည္းလမ္း အျဖစ္ အသုံးခ်ခဲ့ၾကပါ သည္။

ထိုကဲ့သို ့နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္ အစိ္ုးရ မွ ရက္ရက္စက္စက္ ျခိမ္းေျခာက္ခဲ့ၾက ေသာ္လည္း ဇိုမီးတို ့၏ အန္တုမႈ ရပ္တန္ ့သြားျခင္း မရွိသျဖင့္ ေနာက္ဆုံးတြင္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ သြားရန္ လက္ခံသူမ်ား အတြက္ ကူလီလုပ္ အားေပးျခင္း ႏွင့္ ေျမခြန္ ကင္းလြတ္ခြင့္ ျပ ူေၾကာင္း စည္းရုံး ေသြးေဆာင္ လာခဲ့ၾကရာမွ ေအာင္ျမင္မႈ ရရွိ ခဲ့ၾကပါသည္။ အထက္ပါ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ သြားသူမ်ားကို ခ်င္းေလဘာတပ္ CHIN LABOR CORPS အျဖစ္အမည္ေပးခဲ့ၾကျပီး အေရအတြက္ အားျဖင့္ တဲဒိမ္ နယ္ မွ ၁၀၀၀ ၊ ဖလမ္း နယ္မွ ၅၀၀၊ လူရွည္ (မီဇို) နယ္ မွ ၂၀၀၀ တို ့ပါ၀င္လ်က္ သြားေရာက္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေဖာ္ျပပါ ဇို စစ္သားတို ့သည္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အတြင္းတြင္ ပူ စုန္ထည္းယို ၊ ပူ ကမ္ဇမုန္၊ ပူ ခြါလ္ခင္းထန္ တို ့ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ တပ္တြင္း အန္တုမႈမ်ားကို အၾကိမ္ၾကိမ္ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကသျဖင့္ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္အစိုးရ မွ ၾကံရာ မရေတာ့အဆုံး ၁၉၁၈ ခုႏွစ္တြင္ ဇိုဂမ္ သို ့ ့ျပန္လည္ ပို ့ေဆာင္ေပးခဲ့ၾကပါ သည္။

ၿပင္သစ္ႏိုင္ငံ သြားသူမ်ား ဇိုဂမ္ သို ့ျပည္ေတာ္ ျပန္၀င္လာသည့္အခါတြင္ သားေယာက်္ားေပါင္းမ်ားစြာ တို ့သည္ ပထမကမာၻစစ္ ေျမျပင္တြင္ က်ဆုံးသြားခဲ့ ၾကျခင္းေၾကာင့္ မ်က္ႏွာျပန္ မျမင္ရေတာ့သျဖင့္ ဇိုမီး လူထုအတြင္း လွည္း ေန ေလွေအာင္း ျမင္းေဇာင္း မက်န္ ေတာေတာင္ ေရေျမ အႏွံ ့နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္ အေပၚ မုန္းတီး ဆန္ ့က်င္ေရး စိတ္ဓါတ္ျပင္းထန္စြာ ဟုန္းဟုန္းထ ေအာင္ အလွ်ံတစ္ျငီးျငီး ေတာက္ေလာင္ေနခဲ့ၾကပါသည္။ ထို့ေၾကာင့္ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္အစိုးရမွ လူထုအတြင္း ျဖစ္ေပၚေနသည့္ ခံျပင္းနာက်ည္းေဒါသထြက္ေနမႈမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ အတြက္ လက္ေအာက္ခံ တိုက္သူၾကီးမ်ား နဲ ့ေက်းရြာသူၾကီး တို ့၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာကို တိုးျမင့္ ေပးျပီး လူထု အေပၚ ပိုမိုတင္းက်ပ္စြာ ဖိႏွိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့ပါသည္။

ထိုကဲ့သို ့နယ္ခ်ဲ ့အစိုးရ၏ ဖိႏွိပ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈမ်ားကို ဇိုမီး လူထု အတြင္း မခံမရပ္ႏိုင္ ၾကေတာ့သျဖင့္ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္တြင္ ဖလမ္းျမိ့ ူတြင္ရုံးထိုင္သည့္ နယ္ခ်ဲ ့့အဂၤလိပ္အစိုးရ တာ၀န္ရွိသူမ်ားထံသို ့ပူ ဆြင္းေခၚကမ္ နဲ ့ပူ လ်န္မန္တို ့ဦး ေဆာင္မႈျဖင့္ သြားေရာက္ ကန္ ့ကြက္အေရးဆို ခဲ့ ၾက ပါသည္။ သို ့ရာတြင္ တစ္စုံတစ္ရာ တိုးတက္မႈ မရရွိခဲ့သျဖင့္ မေကြး ဒီစၾကိတ္ရုံး အထိ သြားေရာက္အေရးဆို ခဲ့ၾက ေသာ္ျငားလည္း ေအာင္ျမင္မႈလုံး၀ မရရွိခဲ့ၾကေခ် ။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ဗူးေလရာ ဖယုံဆင့္ျပီး ဦးေဆာင္သူ ျဖစ္ သည့္ ပူ ဆြင္းေခၚကမ္ သည္ ၁၉၃၈ ခုႏွစ္တြင္ မေကြးျမိ့ ူမွာပင္ ရုတ္တရက္ ကြယ္လြန္ခဲ့ပါသည္။ ေသမႈေသခင္း မွတ္တမ္း တြင္ ေျမြကိုက္ခံရလို ့ကြယ္လြန္သည္ဟု မွတ္တမ္းတင္ခံရေသာ္လည္း လုပ္ၾကံ သတ္ျဖတ္ခံရျခင္း သာ ျဖစ္မယ္ဟု သံသယရွိရပါသည္။ က်န္ရစ္သည့္ အေလာင္းကို ဇိုဂမ္ သို ့ျပန္လည္သယ္ယူေရး အတြက္ ေတာင္မွ ျပင္းထန္ သည့္ ပ႒ိပကၡမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။

ပူေႏြးေျခာက္ေသြ ့သည့္ဇိုဂမ္ ေတာင္ဘက္ပိုင္းအရပ္တြင္ လည္း နယ္ခဲ် ့အဂၤလိပ္ ဆန္ ့က်င္ေရးစိတ္ဓါတ္ ႏိုးၾကားမႈ ျပင္းထန္စြာ ျဖစ္ေပၚေနခဲ့ျပီး မင္းတပ္ ဘက္မွ ၀မၼတူးေမာင္သည္ လည္း အဂၤလိပ္ စစ္တပ္အတြင္း ဆူေဗဒါရာထူး ရရွိခဲ့သည့္ ၁၉၂၅ ခုႏွစ္တြင္ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္တို ့ကိုဆန္ ့က်င္ေရးအတြက္ စစ္တပ္မွ ႏူတ္ထြက္ခဲ့ျပီး ၂၀ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၉၃၈ခုႏွစ္တြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားအစည္းအရုံး Chin National Union (CNU)ကိုဦးေဆာင္ ဖြဲ ့စည္းခဲ့ပါသည္။

ခ်င္းအမ်ဳိးသား အစည္းအရုံးသည္ ၁၉၃၃ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္ျမိ့ ုရွိ နယ္ခဲ် ့အဂၤလိပ္ အစိုးရ ထံသို ့ဇိုဂမ္ တြင္ ဇိုမီးအမ်ဳိးသားတုိ ့ကိုယ့္ၾကမၼာကို ဖန္တီးခြင့္ ျပန္လည္ရရွိ ေရး ႏွင့္ ဗမာျပည္မတြင္ လြတ္လပ္ေရး ရရွိသည့္အခါ ဇိုဂမ္ သည္လည္း ထပ္တူ လြတ္လပ္ေရး ရရွိေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုခ်က္ ႏိုင္ငံေရး သေဘာထားကို အေရးဆိုခဲ ့ပါသည္။ ေဖာ္ျပပါ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္အစိုးရ မွ အေရးတယူ ျပ ုဖို ့ေ၀းစြ ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား အစည္းအရုံး ေခါင္းေဆာင္ ၉ ဦး တို ့ကို ဆက္တိုက္ ဖမ္းဆီးေထာင္ျခင္း ျဖင့္သာ တုန္ ့ျပန္ခဲ့ျပီး ဇိုဂမ္ သို ့ဂ်ပန္တပ္ မ်ား သိမ္းပိုက္ေရာက္ရွိ လာသည့္ ၁၉၄၂ခုႏွစ္ အထိ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ် ခဲ့ၾကပါ သည္။

၁၉၄၂ ခုႏွစ္တြင္ ဒုတိယကမာၻစစ္မီး ဇိုဂမ္အထိ ကူးစက္လာသည့္အခါတြင္ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္အစိုးရ သည္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ တို ့ကို ခုခံတိုက္ခိုက္ရန္အတြက္ ဇိုမီး တို ့ကို စုစည္းျပီး ခ်င္းေလဗီးတပ္ CHIN LAVY ကို ဖြဲ ့့့့စည္းေပးခဲ့ပါသည္။ တစ္ဖက္တြင္ လည္း တိုက္သူၾကီး ပူ ပုမ္ဇမန္ နဲ ့ပူ ဇဗ်တ္ တို ့ႏိုင္ငံေရးအျမင္တြင္ ဂ်ပန္တို ့နဲ ့မဟာမိတ္ဖြဲ ့ျပီး နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္တို ့ကို ျပန္၀ိုင္းတိုက္လိုက္ ျခင္းျဖင့္ ဇိုဂမ္ လြတ္လပ္ေရးရရွိမယ္ ဟူေသာ ေမ်ွာ္လင့္ ခ်က္ျဖင့္ ဘီအိုင္ေအ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အပါအ၀င္ ဂ်ပန္စစ္ အရာရွိတို ့နဲ ့ဆယ္သြယ္ ခ်ိတ္ဆက္ျပီး ဂ်ပန္တို ့၏ စစ္ေရးအကူအညီျဖင့္ ခ်င္းကာကြယ္ေရးတပ္မေတာ္ CHIN DEFENCE ARMY (CDA) ကို ဖြဲ ့စည္းခဲ့ၾကပါသည္။ သို ့ျဖစ္ေသာ္လည္း ဂ်ပန္ တို ့ဇိုဂမ္ကို သိမ္းပိုက္ ရရွိသည့္အခါ လြတ္လပ္ေရး မေပးသည္သာမက ဇိုမီးတို ့အေပၚ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္ အစိုးရထက္ ပိုမုိဆိုးရြားစြာဖိႏွိပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကျခင္းကို ခါးသီးစြာရင္စည္းခံခဲ့ၾကပါသည္။

ထို ့ေၾကာင့္ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္ ကိုျဖစ္ေစ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ တို ့ကို ျဖစ္ေစ ေတာ္လွန္ တိုက္ထုတ္ရန္ အတြက္ ပူေထာင္းက်င့္ထန္၊ ပူ ေဟာက္ဇလ်န္ နဲ ့ပူ လ်န္က်င့္ထန္ တို ့ဦးေဆာင္မႈ ျဖင့္ စုကၠေတး လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ SUKTE INDEPENDENT ARMY (SIA) ကို အေရးေပၚ ဖြဲ ့စည္းခဲ့ၾက ပါသည္။ စုကၠေတး လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ သည္ တစ္ျပိ ူင္တည္းတြင္ ဖြဲ ့ ့စည္းေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ စီးယန္း လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ SIZAANG INDEPENDENT ARMY (SIA)နဲ ့ ခ်ိတ္ဆက္ပူးေပါင္း တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့ပါသည္။ SIA တပ္သည္ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ ဇြန္လ တြင္ ခ်င္းကာကြယ္ေရး တပ္မေတာ္(CDA) အေျခစိုက္ဌါနခ်ဳပ္ ရွိရာ ကပ္တဲလ္ ရြာကို တိုက္ခိုက္ ခဲ ့ျပီး CDA စစ္သားအားလုံးကို အရွင္ လက္ရဖမ္းဆီးႏိုင္ခဲ့ၾက ပါသည္။ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန ့တြင္ လည္း မဏိပူရ္ ျမစ္ကို ျဖတ္ ကူးျပီး မြာလ္ဘဲမ္ ရြာ ကို ၀င္ တိုက္ခဲ့ၾကရာ CDA ေခါင္းေဆာင္ ပူ ဇဗ်ပ္ ကို ေတာင္ မွ အရွင္ ဖမ္းဆီး မိ ခဲ့ ၾကပါသည္။

တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ၁၉၄၄ ခုႏွစ္ တြင္လည္း ပူ ၀မ္ကိုေဟာ ၏ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ခ်င္းလြတ္လပ္ေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားအဖြဲ ့ခ်ဳပ္ CHIN LEADERS FREEDOM LEAGUE (CLFL)ကို လ်ဳိ ့၀ွက္ဖြဲ ့စည္းခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုကဲ့သို ့ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ကို မဟာမိတ္ ဖြဲ ့ျပီး နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္တို ့ကို တိုက္ထုတ္ရန္ၾကိ ုးပမ္း အားထုတ္ေနၾက ခ်ိန္တြင္ ဖက္ဆစ္တို ့၏ ဆိုးရြားလွေသာ အျပ ုအမူမ်ားကို ဇိုမီး ေခါင္းေဆာင္တို ့နားနဲ ့မဆံ့ေအာင္ၾကား သိေန ၾကရသျဖင့္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ ဆန္ ့က်င္ တိုက္ထုတ္ေရး အတြက္ ခ်င္းလြတ္လပ္ေရးလႈပ္ရွားမႈ အဖြဲ ့ FREE CHIN MOVEMENT (FCM)ကို ၁၉၄၄ ခုႏွစ္တြင္ပင္ အေရးေပၚလ်ိဳ ့၀ွက္ ဖြဲ ့စည္းခဲ့ၾက ျပီး FCM အဖြဲ ့ကိုပဲ မၾကာခင္ တြင္ ခ်င္းလြတ္လပ္ေရးတပ္မေတာ္ CHIN INDEPENDENCE ARMY (CIA)အျဖစ္ ေျပာင္းလဲဖြဲ ့စည္းခဲ့ ၾကပါသည္။

ထို ့ေၾကာင့္ပင္ ေတာ္လွန္ေရးအဖြဲ ့မ်ားကို အဆင့္ဆင့္ ဖြဲ ့စည္းျပီး နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္ နဲ ့ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ တို ့ကို စစ္မ်က္ႏွာ ႏွစ္ဖက္ ဖြင့္ တိုက္ခဲ့ရသျဖင့္ အလႊာ ေပါင္းစုံ ပါ၀င္ သည့္ ေတာ္လွန္ေရးကို ဇိုမီးတစ္မ်ဳိးသားလုံး ဇိုဂမ္ ေတာေတာင္ ေရေျမ အႏွံ ့တြင္ မေမာႏိုင္မပန္းႏိုင္ ေလာက္ေအာင္ အခ်ိန္ျပည္ ့ပါ၀င္ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကပါသည္။

ဇိုဂမ္ အတြင္း ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ တုိက္ထုတ္ေရး စစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားေနခ်ိန္တြင္ လည္း အင္ဖာ စစ္မ်က္ႏွာတြင္ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ တို ့သည္ မဟာမိတ္ တပ္မ်ားကို ျပန္လည္ ရႈံးနိမ့္ခဲ့သျဖင့္ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ တြင္ မဟာမိတ္တပ္မ်ား၏ လက္ေအာက္သို ့ဇိုဂမ္ ျပန္ လည္ က်ေရာက္ခဲ့ရပါသည္။ ထို ့ျပင္ မဟာမိတ္တပ္ မ်ား ျပန္လည္ ေရာက္ရွိလာ ခဲ့သျဖင့္ ယခင္က နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္ကိုဆန္ ့က်င္ ခဲ့ၾကသည့္ ဇိုမီး အမ်ဳိးသားေပါင္း မ်ားစြာတို ့သည္ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ျခင္းခံခဲ့ၾကရပါသည္။ SIA ေခါင္းေဆာင္ ပူ လ်န္ က်င့္ထန္ ကိုယ္တိုင္ လည္း ဗမာျပည္ လြတ္လပ္ေရး ရရွိသည့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ အက်ဥ္း ေထာင္ မွ ျပန္လည္ လြတ္ေျမာက္ လာႏိုင္ခဲ့ပါသည္။

ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီးတြင္ နယ္ခ်ဲ ့အဂၤလိပ္ တို ့ကို တိုက္ထုတ္ေရး နဲ ့ဇိုဂမ္ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ လူထု အားျဖင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ လိုအပ္ ေၾကာင္း သိျမင္လာၾကသျဖင့္ ျပည္သူလူထုကို အေျခခံရန္အတြက္ ႏိုင္ငံေရး ပါတီ လိုအပ္ေၾကာင္း သေဘာေပါက္လာခဲ့ၾကပါသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ ၁၉၄၆ ခုႏွစ္လယ္ခန္ ့တြင္ တဲဒိမ္ျမိ့ ူေန ပူ လန္ေခါထန္ ေနအိမ္ တြင္ ပူ ထန္ေခါကိုင္ ၊ ပူ ဆုန္ ထည္းယို၊ ပူ ထန္ ဇ ကိုင္ နဲ ့ပူ လန္ေခါထန္ တို ့ဦးေဆာင္မႈ ျဖင့္ ခမ္တုန္း လြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈ ပါတီ KHAMTUNG SUAHTAK VAIHAWM PAWLPI (KSVP) ကို တည္ေထာင္ခဲ့ၾကပါသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္း မွာလည္း တဲဒိမ္ ျမိ့ ုမွာ ပင္ ပူ ၀ုန္းဇခမ္၊ ပူ ေဟာက္ဇလ်န္ ႏွင့္ ပူသြလန္ တို ့ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ အမ်ားေကာင္းက်ဳိးျပ ူ လႈပ္ရွားမႈ ပါတီTHUHOIH VAIHAWM PAWLPI (THVP) ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။

ရာဇ၀င္ ဘီး သည္ ဆက္လက္ လည္ပတ္ လ်က္ရွိေနသျဖင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ဇိုဂမ္ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ကပၸတိန္ မန္တုန္းႏုန္း ဦးေဆာင္ ဖြဲ ့စည္းခဲ့ ေသာ ခ်င္းျပည္သူ ့လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ ့ခ်ဳပ္CHIN PEOPLE'S FREEDOM LEAGUE (CPFL) ဆိုသည့္ CPFL သည္ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္ တြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား အစည္းအရုံး CNU နဲ ့ေပါင္းစည္း ျပီး ခ်င္းအမ်ဳိးသား အဖြဲ ့ခ်ဳပ္ CHIN NATIONAL ORGANISATION (CNO)အျဖစ္ ေခၚတြင္ ခဲ့ရာတြင္ ကပၸတိန္ မန္တုန္းႏုန္း ကိုယ္တိုင္ ဥကၠဌအျဖစ္ ဆက္လက္ ဦးေဆာင္ခဲ့ပါသည္။

လူရွည္ နယ္ေျမေဒသဘက္ တြင္လည္း ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ လူရွည္ေတာင္တန္းေဒသလုံး ဆိုင္ရာ ပထမဆုံး ႏိုင္ငံေရးပါတီ ျဖစ္သည့္ မီဇို အစည္းအရုံး MIZO UNION သည္လည္း ဇိုဂမ္ လြတ္လပ္ေရး ႏွင့္ ဇို မ်ဳိးႏြယ္ တို ့ ကို ေပါင္းစည္းေရးအတြက္ အိႏၵိယအစိုးရ ဘုရင္ခံ ထံ သို ့ႏိုင္ငံေရး ေတာင္းဆိုခ်က္ စာခြ်န္လႊာ ေပးပို ့ အေရးဆုိခဲ့ ပါသည္။

၁၉၆၀ ခုႏွစ္အတြင္း ခ်ဴလာခ်န္ပူးျမိ့ ူတြင္ ပူ တီ ဂို ခင္းေပါင္ နဲ ့ပူ အက္စ္ ၀ုန္းခုမ္း တို ့ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ပိုက္သဲ အမ်ဳိးသားေကာင္စီ PAITE NATIONAL COUNCIL (PNC) ဖြဲ ့စည္းထူေထာင္ခဲ့ျပီး ၃၀ ေမ ၁၉၆၀ ေန ့တြင္ အိႏၵိယ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ပန္ဒစ္ဂ်၀ါဟာလာေနရူး ထံသို ‘့ဗမာျပည္ နဲ ့အိႏၵိယျပည္အတြင္း ေနထိုင္ၾကသည့္ ခ်င္းျပည္သူတို ့ကို အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ ႏိုင္ငံတစ္ခုအတြင္း ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းေရး 'Re-unification of Chin People of India and Burma under One Country' ဟူသည့္ ေခါင္းစဥ္ ျဖင့္ ဇို မ်ဳိးႏြယ္ အားလုံးကို ခရိုင္ သို ့မဟုတ္ တိုင္း သို ့တည္းမဟုတ္ ေဒသၾကီး တစ္ခု ထူေထာင္ေပး လ်က္ ထို အရပ္တြင္ ေပါင္းစည္း ႏိုင္ၾကရန္ အေရးပါသည္ ့ႏိုင္ငံေရး ေတာင္းဆိုခ်က္ စာခြ်န္ လႊာ ကို ေပးပို ့ေတာင္းဆိုခဲ့ၾကပါသည္။

၁၉၆၄ ခုႏွစ္ ဗမာျပည္တြင္ ဗိုလ္ေန၀င္း ဦးေဆာင္ သည့္ စစ္အာဏာသိမ္းမႈေၾကာင့္ ပါလီမန္ဖ်က္သိမ္းခံရမႈ ကို မေက်နပ္ျခင္း နဲ ့ျပည္သူလူထု လက္အတြင္း အာဏာျပန္လည္ အပ္နင္းေရးအတြက္ ၾကိ ုးစားေတာ္လွန္ၾက သည့္ အေနျဖင့္ ပါလီမန္ အမတ္ တစ္ခ်ဳိ ့နဲ ့ေခတ္ပညာတတ္ ဇိုမီး တစ္ခ်ဳိ ့တို ့သည္ ကြန္ျမ ူနစ္ ဆန္ ့က်င္ေရး လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ ့ခ်ဳပ္ ANTI-COMMUNIST FREEDOM ORGANISATION (ACFO) ကို ဖြဲ ့စည္း ထူေထာင္ခဲ့ ၾကရာတြင္ ကာနယ္ ဆြန္ခိုေပါင္၊ ပူဒမ္ခိုေဟာက္၊ ပူမန္ခန္ ့ေပါင္၊ ပူဟရန္ေနာ ၊ ပူ ဆြန္က်င့္လ်န္ နဲ ့ပူ ထြာလ္ဇင့္ တို ့ဦးေဆာင္ခဲ့ ပါသည္။

ACFO အဖြဲ ့သည္ မဏိပူရ္ ရွိ ဇိုမီး ေခါင္းေဆာင္ ပူတြန္ေခါပြမ့္ နဲ ့ခ်ိတ္ဆက္ ျပီး ငွင္းတို ့၏ ဦးေဆာင္မႈ ျဖင့္ပင္ ဇိုမီး အမ်ဳိးသား ရဲေဘာ္သုံးက်ိပ္ ခန္ ့တို ့သည္ ေခတ္မွီစစ္ပညာ သင္ၾကားရန္ အတြက္ အေရွ ့ပါကစၥတန္ (ဘဂၤလားေဒ့ရွ္) သို ့ခ်ီတက္ခဲ့ၾကရာ တြင္ ဇိုဂမ္ အစိုးရ ဟု ဆိုရမယ့္ ညီညြတ္ေသာ ခ်င္းအမ်ိဳးသား အစိုးရ UNITED CHIN GOVERNMENT ကို ဖြဲ ့စည္းခဲ့ၾကရာတြင္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ အျဖစ္ ပူ တြန္ေခါပြမ့္ ၊ ကာကြယ္ေရး ၀န္ၾကီးအျဖစ္ ကာနယ္ ဆြန္ေခါေပါင္၊ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီးအျဖစ္ ပူဟရန္ေနာ ၊ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ အျဖစ္ ပူထြာလ္​ဇင္​့ တို ့တာ၀န္ယူခဲ့ၾကပါသည္။

ေခတ္မွီစစ္ပညာ သင္ယူခဲ့ၾက ျပီးေနက္တြင္ ဇိုဂမ္ သိမ္းပိုက္ေရးအတြက္ စစ္ လက္နက္ အျပည့္အစုံျဖင့္ ခ်ီတက္လာၾကရာတြင္ စစ္ေၾကာင္း ႏွစ္ေၾကာင္း ခြဲျပီး ပူဟရန္ေနာ ဦးေဆာင္သည့္ စစ္သည္ အင္အား ၈၆ေယာက္ တို ့သည္ ဟားခါး နဲ ့ဖလမ္း ဘက္ကို ခ်ီတက္ျပီး စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ ပူ ထြာလ္​ဇင္​့ ဦးေဆာင္သည့္ စစ္သည္ အင္အား ၇၀၀ ပါ စစ္ေၾကာင္း သည္ တဲဒိမ္ ဘက္သို ့ဦးတည္ ခ်ီတက္ခဲ့ၾကပါ သည္။ ပူဟရန္ေနာ ဦးေဆာင္သည့္ စစ္ေၾကာင္းသည္ ဗမာစစ္သား တပ္ခြဲ တစ္ခု အေျခစိုက္သည့္ ရိေခါဒါလ္ ရြာကို အလြယ္တကူ သိမ္းပိုက္ရရွိခဲ့ျပီး ဟားခါးတိုက္ပြဲတြင္ ဟားခါးကို မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္သျဖင့္ ျပန္လည္ တပ္ဆုတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ ပူထြာလ္​ဇင္​့ ဦးေဆာင္သည့္ စစ္ေၾကာင္းသည္ တဲဒိမ္ နဲ ့မြာလ္ဘဲမ္ ၾကားတြင္ ဗမစစ္တပ္ နဲ ့ျပင္းထန္စြာ ထိေတြ ့တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး တဲဒိမ္ ကို သိမ္းပိုက္ရရွိခဲ့ ေသာ္လည္း တပ္ျပန္ ဆုတ္ခဲ့ၾကပါသည္။ အထက္ပါ တဲဒိမ္ မွ တပ္ျပန္ ဆုတ္ခဲ့ျခင္း မွာဖလမ္း ခရိုင္ မင္းၾကီး ပူ ေထာင္းက်င့္ထန္ ၏ ၾကိ ုးပမ္း ပါ၀င္မႈေၾကာင့္လည္းျဖစ္ပါသည္။

ထိုသို ့ UCG ၏ ေတာ္လွန္ေရးလႈပ္ရွားမႈ အရွိန္အဟုန္သည္ တရွိန္္ထိုး တိုး တက္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ၁၉၆၉ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ လာလ္ ဘဟာဒူလ္ဆာထရီ နဲ ့ဗိုလ္ ေန၀င္းတို ့အတူတကြ ရန္ကုန္တြင္ ေတြ ့ဆုံခဲ့ၾကရာ မွ အိႏၵိယ - ဗမာျပည္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ နယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္ လက္နက္ကိုင္ ပ႒ိပကၡက်ဴးလြန္ သူ မ်ားနဲ ့ၾကံစည္အားထုတ္သူ မည္သူမဆိုကို ဖမ္းဆီးျပီး ႏွစ္ႏိုင္ငံအစိုးရ အခ်င္းခ်င္း ၾကားတြင္ အျပန္အလွန္ လႊဲေျပာင္း အပ္ႏွင္းၾကရန္ ဆိုသည့္ ႏွစ္ ႏိုင္ငံ ႏွစ္ဖက္ အျပန္အလွန္ သေဘာတူညီမႈ စာခြ်န္လႊာကို လက္မွတ္ေရးထိုး ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။

အဆိုပါ စာခ်ဳပ္၏ ေနာက္ ဆက္တြဲ ဂယက္ရိုက္ခတ္မႈ အျဖစ္ ဇိုမီးတို ့၏ အမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရး ၾကိ ုးပမ္းမႈ ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ ရိုက္ခတ္မႈမ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚေစခဲ့ သျဖင့္ မေရွးမေႏွာင္းမွာပင္ အိႏၵိယအစိုးရ မွ ဇိုမီး ကာကြယ္ေရး ၀န္ၾကီးျဖစ္ေသာ ကာနယ္ ဆြန္ေခါေပါင္ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး ပူဟရန္ေနာ၊ ပူဒမ္ေခါေဟာက္၊ ပူရိုထန္္သည္း တို ့နဲ ့အတူ အျခား ရဲေဘာ္ တစ္ခ်ဳိ ့ကို ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း ဖမ္းဆီးခဲ့ျပီး ဗမာျပည္ စစ္ အစ္ိုးရ လက္ ထဲသို ့လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့ၾကပါသည္။ ဗမာျပည္ စစ္အစိုးရ သည္လည္း ေဖာ္ျပပါ ဇိုမီး ေခါင္း ေဆာင္တို ့ကို ၅ ႏွစ္စီ ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ် လိုက္သျဖင့္ UCG အစိုးရ ၏ လုပ္ငန္း လည္ပတ္မႈ ရပ္တန္ ့ျငိမ္သက္ခဲ့ရပါသည္။

ပါလီမန္ အမတ္ ေဟာင္းျဖစ္သည့္ ပူ ဂြ်န္မန္းတိန္း ႏွင့္ ဇိုမီး လူငယ္ တစ္ခ်ဳိ ့တို ့သည္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု ဦးေဆာင္သည့္ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ ပါတီ PARLIAMENT DEMOCRACY PARTY (PDP) နဲ ့ခ်ိတ္ဆက္ ရန္အတြက္ ၃၀ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္တြင္ ဘန္ေကာက္ သို ့သြားေရာက္ခဲ့ၾက ပါသည္။ သို ့ရာတြင္လည္း ဘန္ေကာက္ ေရာက္သည့္အခါ ပူ၀ီလီယံ ဆလ်န္ဇမ္၊ ပူမိုက္ကယ္ မန္ခမ္ ႏွင့္ ပူ ဂြ်န္မန္းတိန္းတို ့ဦးေဆာင္ သည့္ ဇိုမီးတို ့သည္ ခ်င္းဒီမိုကေရစီပါတီ CHIN DEMOCRACY PARTY (CDP)ထူေထာင္ေရး ကိုသာ သေဘာတူႏွစ္ျခိက္ခဲ့ၾကပါ သည္။

၂၀ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၉၇၀ ရက္ေန ့တြင္ ဘန္ေကာက္ျမိ့ ူတြင္ပင္ CDP ႏွင့္ ပူဂ်င္မီ ဦးေဆာင္သည့္ ဇိုမီးခ်င္း လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္ဦး ZOMI CHIN LIBERATION FRONT (ZCLF)တို ့အၾကား ေတြ ့ဆုံ ေဆြးေႏြးၾကရာမွ တစ္သံတည္းထြက္ရန္ လိုလားဆႏၵရွိၾကသျဖင့္ ညီညြတ္ေသာ ဇိုမီး ဒီမိုကေရစီ ပါတီ UNITED ZOMI DEMOCRACY PARTY (UZDP) ကို တည္ေထာင္၍ အလံေတာ္ တစ္ခု တည္း ေအာက္တြင္ အတူတကြ ရပ္တည္ခဲ့ ၾကပါသည္။ သို ့ေသာ္လည္း ေဖေဖာ္၀ါရီ ၂၅ ရက္ေန ့တြင္ UZDP ဥကၠဌ ပူ ဂ်င္မီ သည္ ယင္း၏ ရာထူး တာ၀န္ မွ ျပန္လည္ ႏူတ္ထြက္ျပန္သျဖင့္ ယခင္ CDC အင္အားစုမ်ား မွ ခ်င္းဒီမိုကေရစီ ပါတီ CHIN DEMOCRACY PARTY (CDP)အမည္ သို ့ျပန္ေျပာင္းခဲ့ၾကပါသည္။ ၂၄ ၾသဂုတ္ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္တြင္ CDC ၏ လက္နက္ကိုင္ တပ္မေတာ္ အျဖစ္ ခ်င္းျပည္ လြတ္လပ္္ေရး တပ္မေတာ္ CHIN INDEPENDENT ARMY (CIA) ကို ဖြဲ ့စည္းတည္ေထာင္ ခဲ့ၾကပါသည္။

သို ့ရာတြင္လည္း ၂၉ ဇန္န၀ါ၇ီ ၁၉၇၃ ရက္ေန ့တြင္ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီ ပါတီ PDP ဥကၠဌ ဦးႏု ရာထူးမွ ရုတ္တရက္ ႏုတ္ထြက္ခဲ့သျဖင့္ အဆိုပါျဖစ္ရပ္ ေၾကာင့္ CDC အင္အားစုမ်ား အတြင္း စိတ္ဓါတ္က်ဆင္းမႈ မ်ားစြာျဖစ္ေပၚေစခဲ့ ပါသည္။ CIA တပ္သားအတြင္းမွာ ေတာင္ မွ အင္အား ၁၅၀ မွ အင္အား ၁၀၀ အထိ က်ဆင္းခဲ့ရသျဖင့္ ခ်ိနဲ ့ခဲ့ၾကရပါသည္။ ၁၈ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၉၇၆ ရက္ေန ့တြင္ PDP ပါတီ အဖြဲ ့အစည္းကိုပါ ဖ်က္သိမ္းခဲ့ၾကရသည္အထိ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါသည္။ ၁၄ ဇန္န၀ါရီ ၁၉၇၆ ရက္ေန ့တြင္ CDP နဲ ့CIA တို ့သည္ CIA တပ္မေတာ္ ကို ဇိုဂမ္ သို ့ျပည္ေတာ္သိမ္းေရး စီစဥ္ခဲ့ၾကရာတြင္ စီမံခ်က္ အတြက္ ေအာက္ပါအတိုင္း ဆုံးျဖတ္ ခ်က္ ခ်ခဲ့ၾကပါသည္။

၁) ခ်င္းျပည္ လြတ္လပ္ေရး တပ္မေတာ္ CHIN INDEPENDENT ARMY (CIA) ကို ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္မေတာ္ CHIN NATIONAL ARMY (CNA) အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ေခၚဆိုရန္

၂) ဇိုဂမ္ ၀င္ေရာက္ေရး အတြက္ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရး အဖြဲ ့ KACHIN INDEPENDENT ORGANISATION (KIO)ထံ သို ့စရိတ္ေထာက္ပံ့မႈ အကူအညီ ေတာင္းခံရန္

၃) ဇိုဂမ္ သို ့ခ်ၤီတက္ရာတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္သူမ်ားကို ရာထူး အဆင့္ သုံးဆင့္ ခုန္တက္ တိုးေပးရန္

၄) ဇိုဂမ္ သို ့ေရာက္ရွိသည့္ အခါ ရခိုင္ျပည္ လြတ္ေျမာက္ေရး ပါတီ ARAKAN LIBERATION PARTY ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္သူ ဥကၠဌၾကီး ခိုင္မိုးလင္း ထံမွ ရိကၡာေဆး၀ါး ေထာက္ပ့ံမႈ ခံယူရန္

အထက္ပါ ဆုံးျဖတ္ခ်က္တို ့ကို အေျခခံျပီး ၁၉၇၉ ဒီဇင္ဘာလ အတြင္း ပူ၀ီလီယံ ဆလ်န္ဇမ္း ဦးေဆာင္သည့္ CNA စစ္သား အင္အား ၁၂၀ သည္ အေျခစိုက္ရာ မာနယ္ပုေလာ မွ ထြက္ခြာလာခဲ့ျပီး ရွမ္းျပည္ နဲ ့ကခ်င္ျပည္ ကို ျဖတ္သန္း၍ ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ မိုးဦးကာလ မိုးထဲေလထဲတြင္ ဇိုဂမ္ အေရာက္ ျပည္ေတာ္ ၀င္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ဇိုဂမ္ အတြင္း ရာသီဥတု ဆိုးရြားလွ သျဖင့္ ရာသီဥတုဒဏ္ကို ျပင္းထန္စြာ ခံခဲ့ၾကျခင္းေၾကာင့္ မခံႏိုင္ေလာက္ ေအာင္ ဖ်ားနာကုန္ၾကသျဖင့္ အတိဒုကၡေရာက္ကုန္ၾကပါသည္။ တဲဒိမ္ ျမိ့ ူနယ္ ဖိုႏြမ္ ရြာ သို ့အေရာက္တြင္ ထုတ္လိုင္ရြာသို ့စားနပ္ရိကၡာသြားေရာက္ စုေဆာင္း ၾကသူမ်ားမွ တစ္ဆင့္ ဗမာအစိုးရ တာ၀န္ရွိသူမ်ားထံ သို ့CNA သတင္းေပါက္ ၾကား သြားခဲ့ပါသည္။

ထို ့ေၾကာင့္ဗမာ စစ္သားမ်ား မေရွးမေႏွာင္း တြင္ ေရာက္ရွိ လာခဲ့ၾကသျဖင့္ ဖိုႏြမ္ရြာ နဲ ့ဆိုင္းဇန္ရြာ အၾကားတြင္ တိုက္ပြဲမ်ား အဆက္မျပတ္ ျပင္းထန္စြာ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါသည္။ ဆိုးရြားလွသည္ ့ရာသီဥတုဒဏ္၊ တပ္ရိကၡာခ်ဳိ ့တဲ့မႈဒဏ္ ႏွင့္ ေဆး၀ါးရွားပါးျပတ္ေတာက္မႈ ဒဏ္ တို ့ေၾကာင့္ ဇိုမီးစစ္သား မ်ားသည္ ရည္ရွည္တြင္ တိုက္ပြဲ မဆင္ႏႊဲႏိုင္ၾကေတာ့ သျဖင့္ ဗန္းတဲ ေက်းရြာတြင္ ျမန္မာ ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ (မဆလ) ပါတီ (Burma Socialist Programme Party) တာ၀န္ရွိသူမ်ားထံ သို ့ အင္အား၂၀ လက္နက္ခ်ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ဗမာ စစ္အရာရွိ ဗိုလ္လွသြင္ အမိန္ ့ျဖင့္ လမ္းမ အလယ္ေခါင္တြင္ တန္းစီေစလ်က္ ဗိုလ္ေမာင္ေအး မွ ေသြးေအးစြာျဖင့္ ရက္ရက္စက္စက္ တစ္ေယာက္ျပီးတစ္ေယာက္ ပစ္သတ္ခဲ့ ပါသည္။ ေနာက္ထပ္ လက္နက္ခ် ခဲ့ၾကသူ အင္အား ၄၀ ကိုလည္း ဗမာစစ္တပ္ မွ ထိုနည္းအတိုင္းပင္ တစ္ေယာက္မွ အရွင္မထားပဲ ေသြးေအးေအးျဖင့္ အကုန္ ပစ္သတ္ခဲ့ၾက ပါသည္။ တျခား အင္အား ၄၆ ဦးကို ကေလးျမိ့ ူ ေထာင္ သို ့အက်ဥ္းခ် ခဲ့ၾကရာတြင္ ၄ ဦးမွာ ျပင္းထန္သည့္ ဒဏ္ရာမ်ားပါရွိခဲ့ ၾကပါသည္။ ဤသို ့ျဖင့္ CNA တပ္မေတာ္ ေရွ ့ဆက္မတက္ႏိုင္ပဲ ေတာ္လွန္ေရးနိတိသံ ခဲ့ရပါသည္။

မီဇိုအမ်ိဳးသားတပ္ဦး

MIZO NATIONAL FRONT (MNF) ထပ္မံ ေပၚေပါက္ဖြဲ ့စည္း တည္ေထာင္ ခဲ့ၾကရာတြင္ ဥကၠဌ ပူ လာလ္ဒင္အာ ေခါင္းေဆာင္မႈ ျဖင့္ ဗမာျပည္၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ နဲ ့ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဆိုသည့္ ၃ ႏိုင္ငံအတြင္း ဇို အမ်ဳိးသားတို ့၏ ေမြးရာပါ ပိုင္နက္နယ္ေျမတို ့ကို ေပါင္းစည္းရန္ ႏွင့္ လြတ္လပ္ေရး ကို အႏၱိမဦးတည္ျပီး တဖန္ ေပၚေပါက္ တည္ေထာင္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း လာလ္ဒင္အာ၊ လာလ္ႏြန္းေမြးအာ ႏွင့္ ဆိုင္ငတ္အာ တို ့ အေရွ ့ပါကစၥတန္ (ဘဂၤလားေဒ့ရွ္) သို ့သြားေရာက္ျပီး ေျမေအာက္ မီဇို အစိုးရ အဖြဲ ့UNDERGROUND MIZO GOVERNMENT (UMG)ကို လ်ဳိ ့၀ွက္စြာ ဖြဲ ့စည္း တည္ေထာင္ခဲ့ၾကပါသည္။

၁ မတ္ ၁၉၆၆ ရက္ေန ့တြင္ MNF သည္ လြတ္လပ္ေရး ေၾကျငာခဲ့ျပီး အိႏၵိယ အစိုးရ ႏွင့္ စတင္ စစ္ပြဲျဖစ္ တိုက္ပြဲဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကရာ မွ အိႏၵိယႏိုင္ငံအတြင္း ရပ္တည္ရန္ ခက္ခဲလာသျဖင့္ အေရွ ့ပါကစၥတန္ သို ့တိမ္းေရွာင္ခဲ့ၾကရပါသည္။ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့သျဖင့္ အေရွ ့ပါကစၥတန္ အတြင္း ေနထိုင္ခြင့္ မရရွိေတာ့သည့္အခါတြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ နဲ ့ရခိုင္ျပည္ နယ္စပ္ သို ့ဦးတည္ ဆုတ္ခြာခဲ့ၾကရ ၿပန္ပါသည္။ MNF ၾသဇာ အတြင္း သြားေရာက္ ခိုလႈံသည့္ ဇိုမီး လြတ္ေျမာက္ေရး တပ္ဦး ZOMI LIBERATION FRONT (ZLF) ကိုလည္း ဥကၠဌ ပူတ်ာလ္ခါလ္၊ ဒုဥကၠဌ ပူ ေထာမ္းလိြဳင္၊ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး ပူေထာင္းဆိုင္ တို ့ ဦးေဆာင္ခဲ့ ၾကပါသည္။

၁၉၇၂ ခုႏွစ္ တြင္ MNF ႏွင့္ ZLF ႏွစ္ဖက္ သေဘာတူညီမႈ ျဖင့္ ပူ လာလ္ႏြန္ေမြးအာ ကို အိႏၵိယအစိုးရ ႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးရန္ တာ၀န္ေပးအပ္ခဲ့ၾကျပီး ပူတ်ာလ္ခါလ္ ႏွင့္ ပူ ေစြးလိန္ တို ့သည္ ပူ ဘရန္ဆိုင္း (ဘ႑ာေရးမႈး၊ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ ့Finance Secretary, KACHIN INDEPENDENT ORGANISATION (KIO)) ကို မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရး အရ ခ်ဥ္းကပ္ရန္ ထြက္ခြာခဲ့ ၾကပါသည္။ အခ်ိန္အေတာ္ ၾကာျပီးေနာက္တြင္ KIO တို ့၏ ေမတၱာေစတနာ ျဖင့္ ၀ိုင္းရံပ့ံပိုးမႈ ကို အျပည့္အ၀ လက္ခံရရွိခဲ့ ၾကရာမွ ျပန္လာခဲ့ၾကရ ေသာ္လည္း ZLF ၏ အတြင္း ေရး အခ်ဳိ ့ေၾကာင့္ ေရွ ့ ဆက္မတက္ႏိုင္ေအာင္ ျဖစ္ေနၾကခဲ့ၾကပါသည္။ MNF သည္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ၾကာ လြတ္လပ္ေရး အတြက္ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲ လာခဲ့ ရာမွ ၁၉၈၆ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယ ဗဟို အစိုးရ ႏွင့့့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိခဲ့ ျပီး မီဇိုရမ္ ကို ျပည္နယ္အျဖစ္ တရား၀င္ သတ္မွတ္ႏိုင္ခဲ့ၾကျပီး လက္နက္ျဖ ူတ္ သိမ္းခဲ့ၾကပါသည္။

ခ်င္း အမ်ဳိးသားတပ္ဦး

CHIN NATIONAL FRONT (CNF) ဆက္လက္ ေပၚထြက္ လာခဲ့ျပီး ပူ ထ်ာလ္ခါလ္ ေခါင္းေဆာင္မႈျဖင့္ ZOMI LIBERATION FRONT (ZLF) ေခါင္းေဆာင္ ေဟာင္း မ်ားသည္ ၁၅ မတ္ ၁၉၈၈ ရက္ေန ့တြင္ ခ်ာတလန္ အရပ္၊ အိုင္ေဇာ ျမိ့ ုေတာ္ တြင္ ေတြ ့ဆုံစည္းေ၀းမႈ တစ္ရပ္္ က်င္းပခဲ့ၾကျပန္ ျပီး အဖြဲ ့အစည္း အမည္ ကို ခ်င္း အမ်ဳိးသားတပ္ဦး CHIN NATIONAL FRONT (CNF) အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေခၚဆိုရန္ စီစဥ္ခဲ့ၾက ျပန္ ပါသည္။ ပူထ်ာလ္ခါလ္ သည္ပင္ ဥကၠဌ အျဖစ္ ဆက္လက္ တာ၀န္ယူခဲ့ျပန္ ျပီး အေထြေထြအတြင္းေရးမႈးအျဖစ္ ပူ မာန္ခူမ္ ၊ ဘ႑ာေရးမႈးအျဖစ္ ပူ လ်န္ႏိုးထန္ ၊ ရုံးအဖြဲ ့မႈး အျဖစ္ ပူရိုငါ ႏွင့္ စည္းရုံးေရးမႈး အျဖစ္ ပူ မန္အုပ္ တို ့ကို ခန္ ့အပ္ တာ၀န္ေပးခဲ့ ၾကပါသည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတ္လ ႏွင့္ၾသဂုတ္လ အတြင္း ဗမာျပည္ ဒီမိုကေရစီ အေရးေတာ္ပုံ ေၾကာင့္ ျပည္တြင္းတြင္ ေနထိုင္ရန္ အခက္အခဲ ၾကံ ုေတြ ့ေနၾကသည့္ ဇိုမီး လူငယ္ မ်ားစြာတို ့သည္ တိုင္းျပည္အတြင္း မွ အိႏၵိယႏိုင္ငံ သို ့ထြက္ခြာလာခဲ့ၾက ရာတြင္ အိႏၵိယအစိုးရ မွ ဆိုင္ဟ ႏွင့္ ခ်န္ဖိုင္းတို ့တြင္ ဒုကၡသည္စခန္း ၂ခု ဖြင့္လွစ္ ေပးခဲ့ပါသည္။ ေဖာ္ျပပါ ဒုကၡသည္စခန္းသို ့ေရာက္ရွိလာၾကသည့္ လူငယ္ မ်ားသည္ ဘားမား ဒီမိုကေရစီ တပ္ဦး (အေနာက္ဘက္ေဒသ) BURMA DEMOCRACY FRONT (WESTERN) ကို ဖြဲ ့စည္း တည္ ေထာင္ခဲ့ၾကပါ ေသာ္လည္း မၾကာခင္မွာပင္ CNF ေခါင္းေဆာင္မ်ား နဲ ့ညိုႏိႈင္း ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကရာမွ BDF ကို ခ်က္ခ်င္း ဖ်က္သိမ္းျပီး ၁၉၈၉ခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ တြင္ CNF အလံေတာ္ေအာက္သို ့အလုံးစုံေျခစုံပစ္ ၀င္ေရာက္ခဲ့ ၾကပါသည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလအတြင္းတြင္ က်င္းပသည့္ CNF အစည္းအေ၀း မွ ပူႏိုထန္ကပ္ ေခၚ ဂြ်န္ေခၚကိမ္းထန္ ကို ထိုင္းနယ္စပ္ တြင္ အေျခစိုက္ သည့္ ကရင္ အမ်ဳိးသားအစည္းအရုံး ဌါနခ်ဳပ္ မာနယ္ပုေလာ တြင္ ဖြဲ ့စည္း ထား ရွိ ေသာ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီ တပ္ေပါင္းစု NATIONAL DEMOCRATIC FRONT (NDF) ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ ရန္အတြက္ ေစလြတ္ တာ၀န္ ေပးခဲ့ ပါသည္။ KNU ဌါနခ်ဳပ္ မွ ျပန္လည္ ေရာက္ရွိလာသည့္အခါ ပူႏိုထန္ကပ္ သည္ ပူ ထ်ာလ္ခါလ္ ထံမွ CNF ဥကၠဌ တာ၀န္ ကို လြဲအပ္ေပးရန္ ေတာင္းဆိုလာခဲ့ သျဖင့္ ပူထ်ာလ္ခါလ္ ကလည္း လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့ရာ ပူႏိုထန္ကပ္ သည္ CNF ဥကၠဌ တာ၀န္ကို ဆက္လက္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရပါသည္။

CNF ရဲေဘာ္မ်ား အေျခခံ စစ္သင္တန္း တက္ေရာက္ သင္ၾကားရန္အတြက္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ မတ္လ တြင္ တစ္ခ်ဳိ ့သည္ KIO အေျခစိုက္ရာ ကခ်င္ျပည္သို ့ထြက္ခြာခဲ့ၾကျပီး တစ္ခ်ဳိ ့သည္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဘက္သို ့ထြက္ခြာခဲ့ၾကပါသည္။ ထို မွတစ္ဆင့္ တိုင္းျပည္ ႏွင့္ လူမ်ဳိး လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ လက္ရုံးတစ္လက္ ျဖစ္လာသည့္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား တပ္မေတာ္ CHIN NATIONAL ARMY (CNA) ထြက္ ေပၚလာခဲ့ျပၤီး ယင္းတို ့ကို ယေန ့တိုင္ေအာင္ ေက်ာင္းသားတပ္မေတာ္ အျဖစ္ ေခၚဆိုသူမ်ားလည္း ရွိေနပါသည္။

၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလ တြင္ CNF အတြင္း ပူႏိုထန္ကပ္ အုပ္စု ႏွင့္ ပူထ်ာလ္ခါလ္ အုပ္စု ဆိုျပီး အားျပိဳင္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနခဲ့ရာတြင္ ပူ ထ်ာလ္ ခါလ္ တို ့အုပ္စု ခြဲထြက္ခဲ့ရာ မွ အဖြဲ ့အစည္း အမည္ မ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ လႈပ္ရွားခဲ့ၾက သည့္ အထဲတြင္ အသိအမွတ္ျပ ူေလာက္သည္မွာ ခ်င္းလြတ္ေျမာက္ေရး ေကာင္စီ CHIN LIBERATION COUNCIL (CLC)ျဖစ္ျပီး ကာလ အတန္ၾကာေအာင္ ရပ္တည္ လႈပ္ရွားႏိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ေနာက္ ပိုင္း တြင္ CLC ဥကၠဌ ေနရာ မွ ပူ ထ်ာလ္ခါလ္ ႏူတ္ထြက္ခဲ့ ျပန္သျဖင့္ ပူ ရိုဇ ထန္ မွ ဥကၠဌ တာ၀န္ ကို ဆက္လက္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါသည္။

၉ ဒီဇင္ဘာ ၁၉၉၁ ရက္ေန ့တြင္ CNF ဥကၠဌ ပူ ႏိုထန္ကပ္ ကို မလိုလားၾက သျဖင့္ CNF အတြင္း မွ ဖယ္ရွားခဲ့ၾကျပီး ပူ ရိုဂ်ာ အက္ဖ္ ဗ်တ္လ်န္ထန္ ကို ခန္ ့အပ္ တာ၀န္ေပးခဲ့ၾကသျဖင့္ CNF ဥကၠဌ တာ၀န္ ကို ဆက္လက္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ပါသည္။ ၂၂ ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ တြင္ ဥကၠဌ ပူ ရိုဂ်ာ အက္ဖ္္ ဗ်တ္လ်န္ ထန္ သည္ က်န္းမာေရး အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ CNF ဥကၠဌ ရာထူးမွ ႏူတ္ထြက္ ခဲ့ဲျပန္သျဖင့္ ထို ေန ့မွစတင္၍ ယေန ့အထိ CNF ဥကၠဌ ရာထူးေနရာ ကို ပူ ေသာမတ္ ထန္ႏိုး မွ တာ၀န္ယူ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ ၉ - ၁၆ ဇြန္ ၁၉၉၇ ေန ့ရက္ အတြင္း ဒုတိယအၾကိမ္ေျမာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္ဦး ညီလာခံ ကို က်င္းပခဲ့ရာ မွ CNF ေခါင္းေဆာင္မ်ား အျဖစ္ ေအာက္ပါ ပုဂၢိဳလ္တို ့ကို ေရြးခ်ယ္ တာ၀န္ေပးခန္ ့အပ္ခဲ့ၾကပါသည္။

ဥကၠဌ ။ ။ ေသာမတ္ ထန္ႏိုး

ဒုဥကၠဌ ။ ။ ဇင္က်ဳံး

အေထြေထြ အတြင္းေရးမႈး ။ ။ ဘင္ဂ်မင္သူရိန္

တြဲဖက္အေထြေထြ အတြင္းေရးမႈး ။ ။ ခြါအုပ္လ်န္

အဖြဲ ့၀င္ ။ ။

ေဒါက္တာ ေရႊခါရ္း

ကပၸတိန္ ထန္ဇင့္

ကပၸတိန္ သက္ၾကီး

ဗိုလ္ ရာလ္နင္း

ဗိုလ္ ေပါလ္စမစ္

ဗိုလ္ မာလ္ေဆာမ္လ်န္.

ဗိုလ္ ေဆာလမြန္

ဗိုလ္ ဆန္နီ ငြန္ေအာ

ဗိုလ္ ကမ္ဒိုဒါလ္

ဗိုလ္ အုပ္လ်န္ ထန္ ႏွင့္

ဆလိုင္း ခ်န္မႈန္း တို ့ျဖစ္ၾကပါသည္။

ဇိုမီး ျပန္လည္ ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးအဖြဲ ့

ZOMI RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZRO)

ဇို မီးႏြယ္စုမ်ား အားလုံး ျပန္လည္ ေပါင္းစည္း ေရး ႏွင့္ လြတ္ေျမာက္မႈ ရယူႏိုင္ေရးအတြက္ ၉ ဧျပီ ၁၉၉၃ ရက္ေန ့တြင္ ကခ်င္ျပည္ ဖုပ်န္ ရြာ တြင္ အဖြဲ ့အစည္း တစ္ရပ္ ေပၚထြက္လာခဲ့ျပီး ယင္း သည္ ဇိုမီး ျပန္လည္ ေသြးစည္းညီ ညြတ္ေရး အဖြဲ ့ ျဖစ္၍ အာသံျပည္နယ္ ကာဘိ အန္လုံ ေဒသ မွ ျပည္နယ္ လြတ္ ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူး သည့္ ပူ ခိုင္ဇဆုန္ ဂီြးသဲ ေခၚ ေက ဂီြးသဲ မွ ဥကၠဌ တာ၀န္ယူ ေခါင္းေဆာင္ခဲ့ပါသည္။

၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ တြင္ ရန္ကုန္ ျမိ့ ုရွိ တကၠသိုလ္အသီးသီး မွ ဇိုမီးလူငယ္တို ့သည္ တိုင္းျပည္ ႏွင့္ လူမ်ိဳ း လြတ္ေျမာက္ေရး အတြက္ အသက္ ႏွင့္ခႏၵာ္ကိုယ္ကို ေပးအပ္ရန္ အထိ ခိုင္မာသည့္ ခံယူခ်က္ျဖင့္ ရန္ကုန္ ဇိုမီး ေက်ာင္းသား အေယာက္ ၂၀ ေက်ာ္ သည္ ဇိုေဟဆါး ယူနစ္ "ZOHEISA UNIT" ဆိုသည့္ ေသြးေသာက္ အဖြဲ ့ကို ဖြဲ ့စည္း ကတိ သစၥာျပ ုၾကျပီး ZRO ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ လက္တြဲ တိုက္ပြဲ၀င္ၾကရန္ သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိျပီး ေနာက္တြင္ ရန္ကုန္ ျမိ့ ူေတာ္ မွ ေက်ာင္းသား ၁၂ ဦး၊ တဲဒိမ္ ျမိ့ ူမွ ၁၀ ေယာက္ ေက်ာ္တို ့သည္ ခ်ဳလာခ်န္ပူ ဘက္ကို ဦးတည္ ထြက္ခြာ လာခဲ့ၾက ရာ မွ ZRO အတြင္းသို ့ေျခစုံပစ္ ၀င္ေရာက္ခဲ့ ၾကျပီး ေပးအပ္သည့္ တာ၀န္၀တၱရား အသီးသီး ကို ယေန ့တိုင္ ထမ္းေဆာင္လ်က္ ရွိၾက ပါ သည္။

ဥကၠဌ ပူ ခိုင္ဇဆုန္ ဂီြးသဲ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဗမာျပည္ မွ ေရာက္လာသည့္ စစ္ အရာရွိ ဒုတိယ ဗိုလ္မႈးၾကီး ဟန္ေခါလ်န္ (ကပၸတိန္ မန္တုန္းႏုန္း၏သား) သည္ ZRO ဥကၠဌ ေနရာ ေခတၱတာ၀န္ယူ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ရတာ မွ လြဲ ၍ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ တြင္ မဏိပူရ္ျပည္နယ္ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ဇိုမီး နဲ ့ကူကီး အဓိကရုဏ္း ကာလ မွ စျပီး ZRO အေထြေထြ အတြင္းေရးမႈး ျဖစ္သူ ပူ ထန္လ်န္းေပါင္ (၁၉၉၀ခုႏွစ္ တြန္းဇံျမိ့ ုနယ္ ျပည္သူ ့လြတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္) ကို အေရးေပၚအေျခအေန တြင္ ZRO ဥကၠဌ တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ေစခဲ့ၾကရာမွ ယေန ့ အထိ တိုင္ေအာင္ တစ္စိုက္မတ္မတ္ တာ၀န္ယူ ေခါင္းေဆာင္ ေနပါသည္။ လက္ရွိကာလ ZRO ကက္ဘီနက္ ေခါင္းေဆာင္တို ့မွာ

ဥကၠဌ ။ ။ ။ ပူ ထန္လ်န္ေပါင္ (MP, ZNC)

ဒုဥကၠဌ ။ ။ ဟန္ ရွင္းထန္

အေထြေထြ အတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ ။ ။ ဒီ ကမ္ဆြင္းထန္

ဘ႑ာေရး အတြင္း၀န္ ။ ။ ကဲနက္မြန္းအာ

ကာကြယ္ေရးအတြင္း၀န္ ။ ။ ဒီ ကမ္ ဆြင္းထန္

ျပည္ထဲေရးအတြင္း၀န္ ။ ။ ။ အယ္လ္ ကမ္ ဇ ထန္

ျပင္ပဆက္ဆံေရး အတြင္း၀န္ ။ ။ ထန္ ဆြင္းမာန္

ျပန္ၾကားေရး ႏွင့္ ျပည္သူ ့ဆက္ဆံေရး အတြင္း၀န္။ ။ ဂင့္ပ်န္ခုပ္

စာရင္းကိုင္ခ်ဳပ္ ။ ။ ။ အက္စ္ဘီ ၀ုမ္လ်န္ထန္

အၾကံေပး ။ ။ ။ ပူ ခိုင္ဇဆုန္ ဂီြးသဲ စသည္တို ့ျဖစ္ပါသည္။

ဇို ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းေရး အဖြဲ ့ခ်ဳပ္

ZO RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZORO)

ဇို မ်ိဳးႏြယ္စုမ်ား အားလုံး ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရး၊ လြတ္လပ္ေရး လိုလားခ်က္ ျဖင့္ ၁၉ - ၂၁ ေမ ၁၉၈၈ ရက္ေန ့မ်ားတြင္ ခ်န္ဖိုင္ျမိ့ ုတြင္ ပထမအၾကိမ္ ကမာၻလုံးဆိုင္ရာ ဇိုမီး ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရးကြန္ဗင္းရွင္း FIRST WORLD ZOMI CONVENTION ON RE-UNIFICATION ကို က်င္းပႏိုင္ခဲ့ၾက ျပီး ဗမာၿပည္ ၊ မဏိပူရ္၊ မီဇိုရမ္ ႏွင့္ ေနရာေဒသ အသီးသီး မွ လူထုပရိသတ္ ေထာင္ ေပါင္းမ်ားစြာ တက္ေရာက္ပါ၀င္ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကပါသည္။ ဒီ ကြန္ဗင္းရွင္း မွ တစ္ဆင့္ ဇို မိ်ဳးႏြယ္စု အားလုံး ပူးေပါင္း ပါ၀င္ႏိုင္မည့္ ဇိုမ်ိဳး ျပန္လည္ေပါင္း စည္း ေရး အဖြဲ ့ခ်ဳပ္ ZO RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZORO) ေပၚထြက္လာခဲ့ ပါသည္။

အထက္ပါ ကြန္ဗင္းရွင္း ႏွင့္ အဖြဲ ့ခ်ဳပ္ ကို ဖြဲ ့စည္းသူ မ်ားႏွင့္ တာ၀န္ရွိသူမ်ားသည္ ၂၁ ဇန္န၀ါရီလ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ တြင္ ဒိုင္ဇန္ ရြာ မဏိပူရ္ ျပည္နယ္ တြင္ ဖြဲ ့စည္းတည္ေထာင္ခဲ့သည့္ ပူဂိုဂင့္ ႏွင့္ ပူ အက္စ္ ထန္ခန္ ့ဂင့္ ငိုက္သဲ တို ့ဦးေဆာင္သည့္ ဇိုမီးအမ်ဳိးသားကြန္ဂရက္ ပါတီ ZOMI NATIONAL CONGRESS (ZNC) ႏွင့္ မီဇိုရမ္ မွာရွိသည့္ အထူးသျဖင့္ ပူ ဘရိုင္ဂီးဒီးယား ထင္ဖုန္းအာဆိုင္လို ေခါင္း ေဆာင္သည့္ ျပည္သူ ့ကြန္ဖရင့္ PEOPLE'S CONFERENCE (PC) ပါတီ တို ့ျဖစ္ၾကပါသည္။

၁၉၉၁ ခုႏွစ္ မွ စျပီး ZORO ကို ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား နဲ ့ဆက္စပ္မႈ မရွိရန္ ခံယူ ခဲ့ၾကသျဖင့္ ထိုအခ်ိန္ မွ စျပီး လူမႈအေျချပ ူအဖြဲ ့အစည္းအျဖစ္ ကမာၻ ့ႏိုင္ငံ အရပ္ရပ္ အျပင္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြအတြင္းေရးမႈးခ်ဳပ္ ထံ သို ့အထိ ဇို မ်ဳိး ႏြယ္စု မ်ားအားလုံး ျပန္လည္ ေပါင္းစည္းႏိုင္ေရးအတြက္ ေတာင္းဆိုခ်က္ စာခြ်န္လႊာ မ်ားကို ေပးပို ့အေရးဆိုေနခဲ့ၾကပါသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ ပထမဆုံးအၾကိမ္ အျဖစ္ ဂ်ီနီဗာ သို ့ ကုလသမဂၢအစီအစဥ္ ျဖစ္သည့္ ဌါေနတိုင္းရင္းသား အစည္း အေ၀းသို ့ပါ၀င္ တက္ေရာက္ႏိုင္ခဲ့ၾကျပီး ZORO အမည္ ျဖင့္ ပင္ ‘ၿဗိတိသွ်တို ့ ေသြးခြဲ ၍ တစ္ပိုင္းစီ ခြဲထုတ္အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္းခံရသည့္ ဇိုမ်ဳိးႏြယ္စု တို ့ကို အခ်ဳပ္ အျခာ အာဏာပိုင္ အစိုးရ တစ္ရပ္ လက္ေအာက္ သို ့ျပန္လည္ေပါင္းစည္းၾက ‘ ဆိုသည့္ေခါင္းစဥ္ ျဖင့္ မိန္ ့ခြန္းေျပာဆိုခြင့္ အခ်ိန္ရရွိခဲ့ၾကပါသည္။

ထို မွ တစ္ဆင့္ ေဖာ္ျပပါ ဌါေန တိုင္းရင္းသားအေရး ဆိုင္ရာ အစည္းအေ၀း အသီးသီး သို ့ မိန္ ့ခြန္းေျပာဆိုရန္ အတြက္ ကုလသမဂၢရွိ ဌါေနတိုင္းရင္းသားဆိုင္ရာ အလုပ္အဖြဲ ့ ၏ မၾကာခဏ ဖိတ္ေခၚျခင္း ခံရသျဖင့္ ဒီႏွစ္ ဇူလိုင္ - ၾသဂုတ္ လ မ်ား အတြင္း တြင္လည္း ဂ်ီနီဗာရွိ ယူအင္ မွ ဦးေဆာင္ က်င္းပသည့္ အစည္း အေ၀း မ်ားသို ့တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထို ့အျပင္ အာရွအဆင့္ ေကာ္မတီ အသီးသီး တြင္လည္း ပါ၀င္ေနခဲ့ျခင္း ျဖစ္ရာ ခတၱမႏၵဴ (နိေပါ)၊ ဆိုလ္း (ေတာင္ကိုးရီးယား) ႏွင့္ ကမာၻ ့အဆင့္ အျဖစ္ ဒါဗင္ (ေတာင္အာဖရိက) စသည္တို ့တြင္ လည္း မၾကာမဏ ပါ၀င္ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါသည္။ လက္ရွိတြင္ ZORO ၏ ဥကၠဌ အျဖစ္ ပူအာလ္ ထန္ေမြးအာ ႏွင့္ အေထြေထြ အတြင္းေရးမႈး အျဖစ္ ပူ ရို ဇ ထန္သဲ တို ့ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ လႈပ္ရွားေနလ်က္ရွိရာ အိုက္ေဇာ ျမိ့ ူေတာ္ တြင္ ဌါန ခ်ဳပ္ ဖြင့္လွစ္ထားရွိပါသည္။

ၿပီးခဲ့သည့္ အတိတ္ကာလ ႏွင့္ မ်က္ေမွာက္ပစၥဳပၸန္ကာလအတြင္း ဇိုမီးအမ်ိဳးသားထု ရွင္သန္ တည္တံ့ ခိုင္ျမဲေရး အတြက္ ဘိုးဘြား မိဘ အဆက္ဆက္တို ့၏ အနစ္နာခံ ေပးဆပ္ ထမ္းရြက္ခဲ့သည့္ တာ၀န္၀တၱရားမ်ားအေပၚ မ်ဳိးဆက္သစ္ လူငယ္ ဇိုမီး တို ့အေနျဖင့္ သင္ခန္းစာယူ ေအာက္ေမ့သတိရေစႏိုင္ေရး အတြက္ ေစတနာ ေမတၱာျပင္းျပစြာျဖင့္ လိုလား သည့္ နည္းတူ ေဖာ္ျပပါ အေၾကာင္းအရာ မ်ားကို မိမိတို ့စာေပ ဘာသာစကားျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ေရး ဆႏၵၾကီးမားစြာျဖင့္ ' ဇိုမီး အမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈ ေတာ္လွန္ေရး သမိုင္း ' အတိုခ်ဳပ္ ကို ၾကိ ုးစား ပမ္းစားရွာေဖြ စုေဆာင္းခဲ့ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မိမိတို ့စာေပ ဘာသာစကား ကို ခ်စ္ခင္ျမတ္ႏိုးစြာ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ျမင့္တင္ျခင္း မလုပ္ခဲ ့ပါ က ေနာင္ တစ္ခ်ိန္ တြင္ မိမိေမြးရာပါ ပိုင္နက္နယ္ေျမကို ဆက္လက္ ပိုင္ဆိုင္ ႏိုင္ ခဲ့ရင္ေတာင္မွ စာေပ ႏွင့္ ဘာသာစကား ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏိုင္ပါသည္။

ေခတ္ကို အမွီလိုက္ႏိုင္သည့္ လူမ်ဳိးျဖစ္ရျခင္း ႏွင့္ လြတ္လပ္သည့္ အခ်ဳပ္အျခာပိုင္ တိုင္း ျပည္ကို ထူေထာင္ ရျခင္းေလာက္ ပင္ပန္းခက္ခဲသည့္ အလုပ္ နဲ ့တန္ဖိုးၾကီးသည့္ အရာ မရွိပါေခ်။ အထက္ေဖာ္ျပပါ အေၾကာင္းအရာ မ်ားကို သင္ခန္းစာယူျပီး မ်ဳိးဆက္သစ္ ဇိုမီးတို ့သည္ အမ်ဳိးသားအင္အား ရွင္သန္တိုးတက္ျမင့္မားေရးအတြက္ ပိုမို ၾကီးက်ယ္ခမ္းနားေသာ စြမ္းေဆာင္မႈ မ်ား ၏ လိုအပ္ခ်က္ အေရးပါအရာေရာက္မႈကို အစဥ္အျမဲ ေအာက္ေမ့သတိရႏိုင္ၾကေစရန္ အလို ့ငွာ အက်ဳိးရွိစြာ အသုံးခ် ႏိုင္ၾကပါေစ။

( ေဖာ္ျပပါ ဇိုမီးအမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရးလႈပ္ရွားမႈ ေတာ္လွန္ေရးသမိုင္း ေဆာင္းပါး ကို မီဇိုရမ္ ျပည္နယ္ ခ်န္ဖန္ ျမိ့ ူတြင္ က်င္းပသည့္ အၾကိမ္ ၅၀ ျပည္ ့ေရႊရတု ဇိုမီး အမ်ဳိးသားေန ့အခမ္းအနား တြင္ မိမိကိုယ္တိုင္ ဖတ္ၾကားခဲ့သည့္ စာတမ္း ကို ျပန္လည္ ျဖည့္စြက္ ျပင္ဆင္ျပီး ေပးပို ့လိုက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

- J. Thang Lian Pau , editor Zolawkta).

မွတ္ခ်က္ ။ ။

မီဇိုရမ္ ျပည္နယ္ အိုင္ေဇာ ျမိ ့ူ ေတာ္တြင္ ေနထိုင္သည္ ့ZOLAWKTA အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ J.Thang Lian Pau မွ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ တြင္ ေရးသားထုတ္ေ၀ ခဲ့သည့္ ' Zomite Minam Nasepna Taangthu ' ကို ‘ဇိုမီးအမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈ ေတာ္လွန္ေရး သမိုင္း’ အျဖစ္ ျမန္မာ လို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ တိုက္ရုိုက္ဘာသာျပန္ဆို ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။

By

Kim Tuang @ Pu Moses

၂၁ မတ္လ ၂၀၁၇

နံနက္ ၄း၀၀ နာရီ

Website Link : http://www.laibusaal.com/2017/03/blog-post_23.html

Zolai tawh nasim nop leh alink : http://www.laibusaal.com/2013/12/zomite-minam-nasepna-taangthu-1898-1998.html